پکینگ لاستیکی (سیل) یا قطعه آببندی متحرکی است که به صورت دینامیکی در آببندی پیستون و شافت پمپها مورد استفاده قرار میگیرد. معمولا پکینگها از لاستیک طبیعی یا مصنوعی ساخته شده و سایزهای گوناگونی دارند و عمر مفید آنها به جنس ساخت بستگی دارد. پکینگها بهصورت ردیفی یا چند تکه بوده و با استفاده از الیاف تقویت میشوند. اگر برای تقویت این پکینگها از رینگ پشتیبان هم استفاده شود، تحمل فشار آنها افزایش خواهد یافت.
لبههای داخلی و خارجی پکینگها، جایگاه آنها را مشخص میکند. زمانی که لبههای بیرونی بلندتر باشند، گلویی کار میکند و اگر لبههای داخلی بلندتر باشند، پیستونی درگیر خواهد شد. درصورتی که این لبهها با یکدیگر تقارن داشته باشند، هم گلو و هم پیستون باهم کار میکنند. طریقه نصب آنها معمولا به گونهای است که با فشار، لبه پکینگ را به دیواره چسبانده و به شکل بهتری آببندی را انجام میدهند.
وظیفه اصلی پکینگ لاستیکی جلوگیری از نشت هرگونه مایعاتی به داخل قسمت اصلی دستگاه است. اما با توجه به جنس و اندازه پکینگها، موارد مصرف آنها میتوانند متفاوت باشند. یکی از کاربردهای سیل یا پکینگ، جلوگیری از نشت جامدات، مایعات و گاز است. همچنین در کارخانههای فولاد، تولید سیمان و آهن بسیار مورد استفاده قرار میگیرند. این قطعات اصطکاک پایینی داشته و دارای مقاومت شیمیایی بالایی هستند. پکینگ لاستیکی در برابر فشار، تحمل بسیار بالایی دارد و بهراحتی تغییر شکل نمیدهد.
اورینگها، سادهترین نوع آببندها هستند که در صنایع امروز به تدریج جایگزین آببندهای پرحجم شدهاند. جنس اورینگها معمولا از الاستومر بوده و برای تهیه آن، مواد اولیه را در قالبهای مخصوصی میریزند تا به شکل یک حلقه کامل درآید.
از اورینگها برای آببندی پیستون در سیلندر و شیرهای هیدرولیکی در نقاط اتصال پمپها استفاده میشود. طراحی آن به شکلی است که در شیارها نصب شده و در هنگام نصب تا حدود 10درصد فشردگی دارند. اورینگها در آببندی محلهایی که دارای گوشه و زاویه هستند، کاربرد ندارند. همچنین همیشه از یک رینگ فیبری برای جلوگیری از خارج شدن اورینگ از محل نصب استفاده میشود.
کاسه نمدها برای بخشهای متحرک و آببندی روی شافتها به کار گرفته میشوند. این قطعات در صنعت کاربردهای بسیاری داشته و در کلیه قسمتهایی که نیاز به جلوگیری از نشت روغن یا مایعات باشد مورد استفاده قرار میگیرند.
از پکینگ بیشتر در جکهای ماشینی، صنعتی و… استفاده میشود.این قطعات درقسمت پیستون جک قرار گرفته و از ورود سیالات به میان محفظههای جلو و عقب پیستون جلوگیری میکنند. پیستونها همچون قرقره دارای شیار هستند و پکینگها را بر روی آن قرار میدهند.
همانطور که اشاره کردیم انواع مختلفی از پکینگ لاستیکی وجود دارد که هر کدام کاربرد خاصی دارند. در ادامه مطلب به انواع مختلف پکینگ اشاره میکنیم.
پکینگ لاستیکی پلی اورتان یکی از پر کاربردترین انواع پکینگ در صنایع شیرسازی و پمپ سازی است که برای عمل آببندی از یک سمت، مورد استفاده قرار میگیرد. مقاومت آن در برابر اسید و باز بالا بوده و تا دمای 260 درجه سانتیگراد تغییر شکل نمیدهد. یکی از شاخصههای بارز این پکینگ، اصطکاک پایین آن است. در این مدل، از طرف روغن به پشت سیل فشاری وارد میشود که هر چقدر مقدار این فشار بیشتر باشد، پره بیرونی هم فشار بیشتری به بدنه سیلندر وارد میکند. این اتفاق موجب جلوگیری از هرگونه نشتی میشود. زاویه پره یا چتر پکینگ، بسیار در آببندی و نشتی زودتر از موعد آن تاثیر دارد.
پکینگهای پلی اورتان از موادی مثل الیاف شیشه، کربن، گرافیت، اکسید فلزات و پلیمرهای مختلف ساخته میشوند. هریک از این مواد دارای خواص منحصر به فردی هستند که با توجه به شرایط مختلف، از آنها برای ساخت این نوع قطعات استفاده میشود.
پکینگهای دو طرفه فلزدار در جکهای پنوماتیک کاربرد بسیار زیادی دارند. به علت فشار بالایی که به جک وارد میشود، پکینگها توسط یک صفحه گرد فلزی تقویت میشوند. این صفحه فلزی به عنوان واسط بین دو پکینگ لاستیکی قرار گرفته و در واقع آنها را به یک پکینگ تبدیل میکند. در برخی از موارد، از یک قرص فلزی که محل سیت پکینگ بر روی آن ایجاد شده، برای جکهای پنوماتیک استفاده میشود یعنی دو پکینگ یک طرفه، به صورت پشت به پشت و جدا از هم بر روی این قرص آهنی نصب میشوند.
این نوع پکینگها در جکهای هیدرولیکی و پنوماتیکی کاربرد دارند و علت نامگذاری آن، شکل ظاهریشان است. یکی از مزایای این پکینگ، قابلیت تنظیم ارتفاع آن است. جنس آن از NPR بوده و توان تحمل فشار 400 بار را دارند. همچنین از 7 لایه ساخته شده که 5 لایه آن NPR و 2 لایه آن منجیددار میباشند. به طور کلی با توجه به مواد سازنده این پکینگ، میزان تحمل حرارتی آن تا حدود 200 درجه سانتیگراد میرسد. از این نوع پکینگ لاستیکی در تمام کارهای سبک و سنگین استفاده میشود.
این نوع پکینگها را میتوان جایگزین V پک و U پک کرد. غالبا از پلاستیک یا نخ نسوز و یا لاستیک نخدار با روکش فلزی تشکیل میشوند. این پکینگها در قسمتهای با فشار کم کاربرد بیشتری دارند. پکینگ کمپرسی به شکل انعطافپذیری ساخته شدها تا بتواند مقدار فشار را تنظیم کرده و راحتتر در داخل محفظه آببندی قرار بگیرد. گرمایی که دراثر گردش شافت تولید میشود، با کمک مقدار کمی مایعات از پوسته یا محفظه خنککاری و یا هر دو دفع میشود.
پکینگ منجیددار همان پکینگ یک طرفهای است که از جنس نیتریل ساخته شده است. اما تفاوت آن با پکینگ یک طرفه این است که با یک لایه الیاف کتان یا پلی استر تقویت شده است. بنابراین در برابر فشار مقاومت بیشتری داشته و تغییر فرم نمیدهد. پکینگهای منجید دار از نظر شکل، سایز و جنس، تنوع زیادی داشته و در موارد گوناگونی کاربرد دارند.
گلندها بوشهای یکپارچهای هستند، که با سفتکردن پکینگها باعث آببندی بیشتر میشوند. مقدار سفتکردن پیچهای آن به صورتی است که مابین اصطکاک، آببندی و خنککاری تعادل ایجاد کند.
پکینگ پیستون در جکهای هیدرولیکی و پنوماتیکی کاربرد دارد. محل قرارگیری آن در ابتدای سیلندر است تا با بالاترین میزان آببندی از پیستون در برابر نشت گاز محافظت کند. پکینگ پیستون باعث تداوم آببندی بین پیستون و محفظه سیلندر میشود. فشارهای دیفرانسیل به پیستون برای باز و جمع کردن میل پیستون ممکن است به بیش از 400 بار برسد.
پکینگ گلویی در آببندی جکهای هیدرولیک و پنوماتیک کاربرد دارد. وظیفه اصلی این پکینگ آببندی گلویی سیلندر در حین باز و بسته شدن است و از این طریق مانع نشتی مواد از داخل سیلندر به خارج میشود. محل قرارگیری این پکینگ در ابتدای گاید است تا بتواند در جهت مخالف استوانه جک، جلوی نشت مایعات را بگیرد.
پکینگ لاستیکی عموما دارای دو جنس مختلف است. یکی آزبستوس که بیشترین کاربرد آن در درجه حرارتهای پایین است و دیگری متالیک که برای فشار و دماهای بالا مناسبتر است. در پکینگهای لاستیکی که از جنس آزبستوس تشکیل شدهاند، برای استحکام بیشتر از روغن یا گریس و پودر گرافیت استفاده میشود. از مزایای دیگر این نوع پکینگ میتوان به انعطاف و تراکم مناسب آن اشاره کرد.
اگرچه ظرفیت حرارتی پکینگ به 800 درجه سانتیگراد میرسد، اما استفاده در دمای بیش از 550 درجه سانتیگراد توصیه نمیشود. همچنین تا دمای منفی 50 درجه سانتی گراد نیز ثبات خود را حفظ میکند. از این پکینگها در کاسه نمدها، میل لنگها، پمپها، صنایع غذایی، پتروشیمی، محیطهای اسیدی و بازی و در محیطهای دارای گاز سمی استفاده میشود.
در مقابل، پکینگ متالیک از ترکیب گرافیت یا مواد چرب دیگر با فویلهای فلزی مثل مس و آلومینیوم تشکیل شده و برای فشار و دماهای بالا طراحی شده است. روغنکاری این پکینگ بسیار مهم است زیرا اگر به صورت خشک کار کند، باعث خط افتادن روی سطح تماس مثل سیلندر میشود.
جمع بندی
همانطور که در این مطلب بیان شد، کاربرد اصلی پکینگ در آببندی شافت و پمپ جکهای صنعتی و ماشینی و سایر موارد مشابه است و این قطعه تفاوتهایی با کاسه نمد دارد. اگر قصد خرید این قطعه صنعتی کاربردی را دارید، میتوانید با صدرا رابر در تماس باشید تا پس از نیازسنجی، بهترین گزینه ممکن برای کاربرد مدنظر شما انتخاب و با مناسبترین قیمت و در تعداد دلخواه در اختیارتان قرار بگیرد.